“Rusya- ABD çatışması,
kiliseler ve Ukrayna üzerinden sürüyor. Fener Rum Patrikhanesi’nin 1-3 Eylül’de
düzenlediği “Synaxis Toplantısı”nda Ukrayna Kilisesi'nin statüsü de tartışıldı.
31 Ağustos'ta da Rus Patriği Kiril İstanbul'daydı ve "Hiçbir kilise başka
bir Ortodoks Kilisesi'nin pozisyonuna aykırı bir şekilde karar veremez.” mesajı
vermişti...„
Fener Rum Patrikhanesi’nin
üç yılda bir düzenlediği, “Synaxis
Toplantısı” olarak tanımlanan, dünya genelindeki Rum/Yunan Ortodoks üst
rütbeli din adamlarının katıldığı bir toplantı 1-3 Eylül tarihleri arasında
İstanbul Taksim’deki Aya Triada Rum Kilisesi’nde, Rum Patriği Bartholomeos'un
başkanlığında yapıldı.
Bu mekânın seçilmesinde
gösteriş faktörünün en planda olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü geçmişte yapılmış
bu tür toplantılar genelde Patrikhane içindeki Aya Yorgi Kilisesi içinde
yapılmıştır. Aya Triada Kilisesi mimari olarak gerçekten çok görkemlidir ve bir
süre önce büyük bir restorasyon yapılmıştır.
Toplantı ile ilgili olarak
dışarıya çok az bilgi sızdı. Patrikhane’nin yayın organlarında ise bu konuda
haber yayınlanmadı. Bartholomeos’un basına verilen kapanış konuşmasında ise
dini cümleler, Hıristiyanlık birliği, temenniler görüldü.
Oysaki alınan bilgilere
göre; 1-3 Eylül’de yapılan bu toplantıda en önemli konu başlığı, son zamanlarda
gündemde bulunan ve dinî olmaktan çok siyasi bir boyutta süregelen Ukrayna
Kilisesi’nin statüsü oldu. Bu makalemizde Rum Patrikhanesi ile Rus Patrikhanesi
arasında uzunca bir süredir sorun olarak devam eden Ukrayna Kilisesi’nin dinsel
statüsünü irdelemiyoruz. Bu hadisenin siyasi bir boyutu vardır ve bu boyut ABD
ile Rusya arasında bir gövde gösterisi durumundadır.
31 Ağustos’ta yani
toplantıdan bir gün önce Rus Patriği Kiril ve bir heyet İstanbul’a gelerek Rum
Patrikhanesi’nde bir görüşme yaptılar. Bu görüşmenin yapılacağı her iki
patrikhanenin web sitelerinde bir ay öncesinden bildirildi. Fakat bu süre
içinde yapılacak görüşme ile ilgili başka bir paylaşım yapılmadı.
Ve ardında bir sır perdesi
bıraktı!
Rum Patrikhanesi’nin
itiyat haline gelmiş bir davranış biçimi vardır! Her görüşmenin ardından direk
ya da birinin üzerinden kendi emelleri doğrultusunda beyanlar verirler. Rum
Patrikhanesi’nin metropolitlerinden olan Fransa Metropoliti Emmanuel
Adamakis’in, süregelen Synaxis Toplantısı dâhilinde bu konuda önemli bir
öneride bulunacağı şeklinde bazı Yunan/Rum sosyal medya hesaplarında
paylaşımlar yapıldı. Fakat hemen ardından bahsi geçen yandaş hesaplarda sanki tekzip
gibi şu ifadeler yer aldı: “Fransa Metropoliti’nin konuşmasının
kamuoyuna duyurulması beklenmiyor!”
Yazımızın devamında
görüleceği gibi Rus Patrikhanesi’nin 2. Adamı olan Volokolamsk Metropoliti
Hilarion bunun yapılmaması için çok açık bir şekilde “Konuşursanız konuşuruz”
şeklinde tehditkâr bir mesaj verdi. Zaten Fransa Metropoliti Emmanuel’in
Synaxis Toplantısı süresinde ne önerdiği ya da söylediği dışarı sızmadı!
RUS
PATRİĞİ KİRİL İSTANBUL’A NE İÇİN GELDİ ve NEDEN HEMEN DÖNDÜ?
Rus Patriği Kiril’in
gelişi ve gidişi ve ardından Patrik Kiril’in Atatürk Havalimanı'nda Rus medya
unsurlarına verdiği beyanlar ile Rus Metropolit Hilarion’un döner dönmez aynı
gün yaptığı basın toplantısını irdelemek gerekiyor. Çünkü ortada dinî
denilebilecek bir sorun yok! Rus ve ABD çatışması var!
Süreç şöyle işledi: Rus
Patriği Kiril ile aralarında Volokolamsk Metropoliti Hilarion ve Arhimandrit
Nikolay Balashov'un da bulunduğu bir heyet 31 Ağustos’ta Atatürk
Havalimanı'ndan İstanbul’a geldiler. Kendilerini Patrikhane’nin metropolitlerinden
Sassima Metropoliti Gennadios ve Rusya İstanbul Başkonsolosu Andrey Podjelyshev
havaalanında karşıladı.
Rus Patriği ve heyeti Rum
Patriği Bartholomeos ve Patrikhane’deki rütbeli papazlar ile bir karşılaşma
gerçekleştirdiler. Bartholomeos Rus Patriği ve heyetine özetle; “Sizinle
ve Sinod üyelerinizle buluşma fırsatına sahip olmaktan mutluluk
duyuyorum. Kiliselerimiz her çağda dünyadan gelen çeşitli zorluklar ve
problemlerle karşılaşırlardı ama bizler Tanrı'nın lütfuyla her zaman ortak bir
dil buluruz. Sanırım politikacıların diyalogları ve bizim tarafımızdan
düzenlenen diyaloglar arasında bir fark vardır. Politikacılar tarafından
düzenlenen bir diyalogda, her iki taraf kendi ülkesinin çıkarlarını savunuyor,
oysa Ortodoks Kilisesi içinde düzenlenen bir diyalog farklı bir doğaya sahiptir”
dedi.
Yunan/Rum kaynaklarında bu
görüşme ile ilgili olarak ise (farklı
medya unsurlarında ortak söylem şeklinde) şu şekilde haberler yer
almıştır.
“Ekümenik Patrikhanesi ve Moskova
Patrikhanesi'nin uzun süredir devam eden tartışması, her iki tarafın da Ukrayna
Kilisesi'nin bağımsızlığı konusundaki görüşlerini sunmasıyla tamamlandı.”
“Ekümenik Patrik Bartholomeos,
Fener’in Ukrayna Kilisesi ile ilgili olarak ne istediğini dile getirdi ve tüm
kiliselerden bir iyi niyet kanalı şeklinde arabuluculuk yapılmasını ve
ilişkilerde herhangi bir ihlal olmaması gerektiğini söyledi. Bu ruh hali
Moskova'da da zaten biliniyordu.”
Bir başka kaynakta şu
ifadeler bulunuyor: “Siyasi boyutla ilgili olarak, Atina-Moskova
ilişkilerinin de ayrıca krizde olduğu, Başkan Erdoğan ve Putin’in ise balayında
olduğu unutulmamalıdır. Her durumda, Ekümenik Patrikhane’nin Yunanistan ve
Kıbrıs Kiliselerinin desteğine ihtiyacı vardır.”
İKİ
PATRİK ARASINDAKİ İÇERİĞİ AÇIKLANMAYAN GİZLİ GÖRÜŞME
Bu karşılamanın ardından
iki patrik baş başa iki buçuk saat süren bir görüşme yaptılar. Rus tarafından
yapılan açıklamalarda bu iki buçuk saat süren bir görüşme ile ilgili “Hiç bir açıklama yapılmaması kararı”
alındığı anlaşılmaktadır. Bu bağlamda; Metropolit Hilarion’un “Konuşursanız
konuşuruz” şeklindeki tehditkâr söylemi de Yunan/Rum tarafına bir ikaz
mahiyetindedir.
Ukrayna Kilisesi meselesi
basit bir konu değildir. Rus Patrikhanesi doğal olarak Rusya’nın politikası
doğrultusunda hareket etmektedir. Rum Patrikhanesi de direk ve açık olarak ABD
politikası doğrultusunda hareket etmektedir.
Rus Patriği çok güçlü bir
kişidir ve Rusya’da çok önemli bir makamdır. Bu aşamada; “Rum Patriği’nin ayağına geldi”
demek çok anlamsız olur. Rus Patriği Kiril’in Synaxis Toplantısı’dan bir gün
önce gelmesi ve Rus Patrikhanesi adına Rus Metropolit Hilarion’un “Susun
yoksa konuşuruz!” anlamına gelen tepkisini ilerleyen günlerde “Rus–ABD” çatışması dâhilinde
anlayacağız…
Rus Patriği Kiril,
İstanbul Atatürk Havaalanı’nda dönüş uçağına girmeden önce Rus gazetecilere şu
açıklamalarda bulundu: "Son toplantımızdan sonraki iki yıl içinde
çok şey oldu. Bugün kardeşçe bir tartışma yaptık ve gündemdeki tüm
sorunları tartıştık. Umarım daha iyi bir dünya yaratmak için birlikte
çalışmaya devam edeceğiz. Patrik Bartholomeos’un onayı olmadan, ne
konuştuğumuzu size söyleyemem. Ama bilmediğiniz bir sır ya da bir şey
yoktur. Tartışmamız haklıydı. Dünya’daki sorumluluklarımızı kendisi de
anlıyordu. Dünya hızla değişiyor ve hiçbir kilise başka bir Ortodoks
Kilisesi'nin pozisyonuna aykırı bir şekilde karar veremez.”
VOLOKOLAMSK
METROPOLİTİ HİLARİON’UN BASIN TOPLANTISI
Rus Patrikhanesi'nin Dış
Kilise İlişkileri Bölümü Sorumlusu Volokolamsk Metropoliti Hilarion ise 31
Ağustos’ta Rusya’ya döndükleri anda bir basın toplantısı yaparak aşağıdaki
hususlarda konuştu:
“Patrik Bartholomeos tarafından
karşılandık. Toplantının ilk kısmı resmi formatta gerçekleşti. Burada
tüm İstanbul Patrikhanesi üyeleri hazır bulundular. Patrik Hazretleri kısa
bir açıklamada bulunarak konuklarını selamladı. Daha sonra iki patrik
Bartholomeos'un ofisinde gizli bir görüşme gerçekleştirdiler.
Görüşme yaklaşık iki buçuk
saat sürdü ve çok samimiydi. Bu toplantı her şeyden önce, iki patrik arasındaki
kişisel ilişkilerin güçlendirilmesi için önemlidir. Ve elbette iki kilise
arasındaki ikili ilişkilerin güçlendirilmesi için yapılmıştır. Tabi ki en
önemli gündem Pan-Ortodoks birliğinin sorunudur.”
Soru: Patriklerin
Ukrayna'daki kilise durumunu tartıştıklarını söylediniz. Hangi sonuçlara varıldı?
Hilarion: “İki
patriğin konuşmalarının içeriğini ifşa etme hakkına sahip değilim. Patriklerin
görüşmesinin içeriği üzerinden spekülasyon yapmak için açık medya
organları çok heyecanlılar ve toplantı hakkında daha biz konuşmadan bilgi
vermeye başladılar.
Yine de sizlere iki patrik arasındaki konuşmanın içeriğinin İstanbul Patrikhanesi yetkilileri tarafından açıklanmaya başlanması durumunda yorum yapabileceğimizi ifade edebilirim. Karşı taraftan bir açıklama yapılmadan, herhangi bir spekülasyona mahal verilmemelidir. Lütfen bilgi olmadan yapılabilecek yorumlara alet olmayınız.”
Yine de sizlere iki patrik arasındaki konuşmanın içeriğinin İstanbul Patrikhanesi yetkilileri tarafından açıklanmaya başlanması durumunda yorum yapabileceğimizi ifade edebilirim. Karşı taraftan bir açıklama yapılmadan, herhangi bir spekülasyona mahal verilmemelidir. Lütfen bilgi olmadan yapılabilecek yorumlara alet olmayınız.”
Soru: Yunan
medya araçlarına bakarak, Metropolit Emmanuel patriklerin toplantısı hakkında
ve Ukrayna’daki durum hakkında yorumda bulundu. Bu beyan gerçek midir?
Hilarion: “Metropolit
Emmanuel'in bugün medya araçlarındaki ifadesine dikkat çekmek
istiyorum. Bence çok ayrık fikirli bir pozisyondadır ve bunun teyit
edilmediğini de anımsatırım.
Elbette ki Rus
Kilisesi'nin çeşitli konularda kendi görüşleri vardır. Bunları asla
gizlemedik. Yani, birbirimize söyleyebileceğimiz, temelde yeni bir şey
yoktur.
Bugün bu toplantıda
herhangi bir karar verilip verilmediğini sordunuz. Her iki Ortodoks
Kilisesi bir dini konsey (Sen Sinod) tarafından yönetildiği için iki patriğin
bir araya gelip ancak karar veremediklerini belirtmek isterim.”
Volokolamsk Metropoliti
Hilarion ayrıca Synaxis Toplantısı’nın ardından bir beyanat veren Ukrayna
Cumhurbaşkanı Petro Poroshenko'nun ifadelerine de sert tepki gösterdi ve bunun
Ukrayna'daki bugünkü liderliğinin popülerliğini artıracak ve yakında yapılacak
olan seçim için kullanmak istediği bir siyasi plan olduğunu söyledi ve "Mevcut
Ukrayna Hükümeti bir sonraki seçime kadar altı ay süreyle daha iktidarda kalmak
için popülaritesini arttırmaya çalışmaktadır. Kendisine başarılar dilerim.”
dedi.
Ukrayna Kilisesi’nin
bağımsızlığının siyasi bir boyutu olduğu aşikârdır. Putin ise muhalefetini Rum
Patriği’ne açık bir şekilde yapmaktadır ve Rum Patrikhanesi’ni ABD’nin bir
maşası olarak nitelendirmektedir.
Geçtiğimiz ay
Yunanistan’dan iki Rus diplomatın sınır dışı edilmeleri ile ABD’de Rum
Patrikhanesi için şu anda yürütülen propagandalar bir siyasi hesaplaşmanın
parçalarıdır.
Nasıl ki Yunanistan iki
Rus diplomatı sınır dışı ederken aslında ABD çıkarları için hareket ediyorsa,
ABD’de başta Archonlar olmak üzere çok sayıda sivil toplum kuruluşu da Rum
Patrikhanesi için çalışmaktadır. Bu destek an itibariyle çok yüksek bir
mertebeye ulaşmış durumdadır.
Geçmiş makalelerimizde
ayrıntılı bilgiler bulabileceğiniz Archonlar her sene bu topluluğu kuran eski
patriklerden Athenagoras adına “Athenagoras
İnsan Hakları Ödülü” veriyorlar. Bu ödül için seçilen kişilerin
mutlaka siyasi ve Megali İdea emelleri için çalışan, Türkiye karşıtı bir yönü
bulunuyor.
Archonlar bu sene 26-28
Ekim tarihleri arasında New York Hilton Midtown'da bir toplantı yapacaklar ve
bahsi geçen ödülü de bu toplantıda ABD’li Rum Papaz Alexander (Alex) Karloutsos ve eşi
Xanthi’ye vereceklerdir. (Papaz Alex
Karloutsos'un oğlu ABD Dışişleri Bakanlığı Üst Düzey
Görevlisi Michael Karloutsos'tur)
Archonlar bu seneki
toplantı için “Konstantinopolis Ana
Kilisesi’nin Dini Özgürlüğünü Sağlama Çabalarımıza Odaklanmak İçin Bir Hafta
Sonu Çalışması” tanımlaması yapmışlar ve davetiyelerinde; “26-28
Ekim hafta sonunda Archon Grubunu ağırlayacağız ve Konstantinopolis Ana
Kilisesi için din özgürlüğünü güvence altına alma çabalarımıza odaklanacağız.”
Ülkemiz çok ağır bir
konjonktür içindedir. Etrafımız ekonomik, siyasi ve askeri bir çemberle
sarılmıştır. Odaklanmamız gereken çok sorun ve hatta sorunlar yumağı içindeyiz
ama Rum Patrikhanesi ve ona bağlı olarak gelişen hususlar göz ardı
edilmemelidir. Rus Patrikhanesi kendi devletinin bekası için din ile birlikte
siyasi bir faaliyet sürdürüyor. Rum Patrikhanesi ise ABD’nin bekası için din
ile birlikte siyasi bir faaliyete alettir. Archonların faaliyetlerine
baktığımızda tutuklu ABD papazı Brunson için en ağır ifadeler bu grubun
kaynaklarında yer almaktadır.
Önümüzdeki
aylarda Rusya ve ABD’nin çatışmalarının; kiliseler ve Ukrayna üzerinden devam
edeceğini göreceğiz.
----------------
